I.Bayezid (Yıldırım) (Devamı) [4]

1398de ilkbaharda I. Bayezid Samsun ve çevresinden oluşan Canik yöresine bir sefer yaptı. Bu yörede bulunan küçük beylerin egemenliklerine son verdi; ve yaz başında tekrar Bursa'ya geri döndü. Fakat o yaz başında Kadı Burhaneddin Akkoyunlu hükümdarı Kara Yülük Osman Bey ile savaşa girişmiş; bu savaşı kaybedip esir düşüp Akkoyunlular tarafından öldürülmüştü. Kadı Burhaneddin'in umerasi I. Bayezid'a çağrı gönderip bu devlet arazilerini Osmanlıların eline geçmesini istediler. Bu nedenle 1398 yaz sonu I. Bayezid yeni bir Anadolu seferine çıkmak zorunda kaldı. Bu sefer de Kırşehir'den Sivas'a kadar uzunan bir büyük yöreyi Osmanlı sınırlarına katıp yine Bursa'ya geri döndü.

1399da ise tekrar bir Anadolu Seferi düzenleyen I. Bayezid bu sefer Mısırlı Memlukler devleti elinde bulunan güney ve güney doğu Anadolu yörelerine yürüdü. Bu suretle Memluklarla yıllar süren barışı sağlayan karşılıklı anlaşmalar ihlal edilmiş olmaktaydı. Fakat I. Bayezid Mısır Memluk Sultanı Berkuk'un ölmesi nedeniyle Osmanlılar ve Memluklular arasındaki anlaşmanın da yürürlüğü kalmadığı tezini ortaya çıkarıp bu mütecaviz olan askerî harekâtini savunmaya çalıştı. Misir'in sinir kaleleri olan Malatya, Darende ve Divrigi kalelerini eline gecirdi. Dulkadirogullari topraklarina girdi.

O yil Uygur asilli Erzincan Emiri Mutahharten'in teşviki ile Timur bir oncu Anadolu seferi yapti. Yorelerini Osmanli'lara yitirmis olan Anadolu beyleri de Mutahharren vasitasiyla Timur'a siginmislardi. Buna karsilik Karakoyunlu Kara Yusuf Bey ve Sultan Ahmed Jelayir Osmanli'lara siginmisti.

1400'un ilk aylarinda I. Bayezid yine Istanbul kusatmasi ile ilgiliyken Timur'un Sivas'i aldigini, Kayseri yakinlarinda bir Osmanli Anadolu eyaletleri ordusunu maglup edip dagittigini ve Malatya'ya inip bu kaleyi ele gecirdigi haberlerini aldi. Agustos'da Istanbul kusatmasindan ayrilmakla beraber, I. Bayezid o yil Anadolu'ya sefer yapmadi.

1401de ise Timur'un Bagdad'a yoneldigi haberi geldi. I. Beyazid o yaz Erzincan Emiri Mutahharten uzerine bir sefer baslatti. Osmanlilar ve Timur arasinda sikisan Mutahharren Osmanlilara bağlılığını sundu. Ancak Timur'un Sivas'ı almasına yardımcı olduğunu bilen ve ona güvenmeyen I. Bayezid, Erzincan'ı ve Kemah'ı ele geçirerek, Erzincanlılar'ın isteği üzerine, Mutahharten'in, kendisine bağlı olmak kaydıyla hükümdarliğını tanıdı. Buna rağmen Mutahharten, Timur ile olan ilişkisini sürdürmüş ve I. Bayezid'in eline gecmis Kemah kalesini geri almak icin destek sağlama girişiminde bulunmuştu.

Timur o yil Karabag'da kislaga cekilmisti. Timur diğer Anadolu beyliklerinin de yasal hükümdarlarına geri verilmesini I. Bayezid'den istiyordu. O yil iki hukumdar arasinda birbirini tahrik etmek icin karsilikli hakaretlerle dolu bir mektup diplomasisi basladi. [2]Timur bir taraftan Fransa, Cenova ve Bizans ile iliskilere baslamis; diger taraftan da I. Beyazid'da gonderdigi mektuplarla sozde uzlasmaci bir yaklasimla I. Beyazid'i cileden cikaracak isteklerde bulunmaktaydi. I. Bayezid Misir Memluklulari ile dayanisma icin diplomatik girisimlerde bulunduysa da bunda basari saglanmadi.

1402de Timur buyuk bir ordu ile Anadolu seferi baslatti. O yil baharinda Kemah kalesini kusattip aldi ve Sivas uzerine yurudu. I. Beyazid ise ordusu ile Tokat'a gelmis ve orada ordugah kurmustu. Her iki taraf da bu yorede savasa razi olmayarak biri kuzeyden digeri guneyden Kizilirmak'i takip ederek Ankara'ya geldiler. Burada 22 Temmuz,1402de Ankara Savaşı basladi.

Yıldırım Bayezid yil be yil askeri sefere gecerek Anadolu Türk siyasi birliğini kuran ilk Osmanlı hükümdarı oldu. Bu faaliyetleri üzerine Yıldırım Bayezid, Abbasi halifesinden Sultan-ı İklim-i Rum (Anadolu ülkesi sultanı) ünvanını aldı. [3] Bu da bir anlamda Bayezid'in icraatini meşrulaştırıyordu.

Bizans sorunları ve İstanbul kuşatması

I. Bayezid padisahliginin ilk yili olan 1389da Bizans imparatorluğu'ndaki saltanat çekişmesi sorunlarına da önem verdi. V. Yannis Palaiologos tahtta bulunuyordu; ama yeğeni VII. Yannis Palaiologos Kosova Savaşı sırasında Genova'da bulunup amcası aleyhine bir darbe hazırlamaktaydı. I. Beyazid'in da yardımını sağlayıp 11 Nisan 1390da Yıldırım'in sağladığı bir Türk birliği desteği ile amcası V. Yannis'i ikinci defa tahttan indirmeyi başardı. Fakat VII. Yannis simdiki Yedikule yerinde olan Altin Kapi hisarinda kendini savunmaya başladı ve oğlu Manuel'i Midilli adasından çağırdı. Midilli'den Rodos Sen Jan Şövalyeleri gemileri ile gelen Manuel ve babası üç hafta süren bir şehir iç savaşı sonunda tekrar V. Yannis'i Bizans İmparatorluğu tahtina getirdiler. Destek verdiği kişinin tahtan indirilmesinden hoşlanmayan I. Bayezid ise Osmanlılara yıllık tazminat ve askerî yardım sağlamakla yükümlü olan bir vasal devlet olan Bizans'dan 1390da çıktığı Anadolu seferi için yardım istedi ve Manuel Yıldırım'in Anadolu seferine katılmak zorunda kaldı.

1490'da Bizans Imparatoru V. Yannis Bayezid'in Anadolu'da olmasindan yararlanarak İstanbul sehri surlarının şimdi Yedikule içinde kalan tören kapısı olan Altın Kapı civarıni, şehrin içinde ve etrafında bulunan, kullanılmayan ve yıkık kiliselerden alınan taşlar ve mermerlerle pekiştirmisti. Bu projeye kizan I. Bayezid bu yeni yapıları yıkmasını ve bu yıkım yapılmazsa iki devlet arasında savaşı başlayacağını ve Yıldırım'ın yanında bulunan İmparator'un oğlu ve varisi Manuel'in gözlerini kör edileceğini tehdit etmiştir. Çaresiz kalan V.Yannis, Sultan'ın bu isteklerini yerine getirmek zorunda kalmış ve bu yeni sur tamirlerini yıktırmıştır. Bunu çok utandırıcı bulan V. Yannis bu nedenle sinir buhranları geçirmiş; 16 Şubat 1391de ölmus ve yerine oğlu II. Manuel Palaiologos geçmiştir.

II. Manuel Yildirim'in şehirde bir Türk mahallesi kurulması, bir cami yapılması ve yıllık verginin artırılması isteklerinin kabul etmeyince Yıldırım (aralıklı olarak 1391 ile 1402 dönemlerinde) Istanbul'u karadan kuşatıp kara ablukası uygulamaya başlamıştır.

Niğbolu Savaşı

Ana madde: Niğbolu Savaşı

Aksak Timur ve Ankara Savaşı

I. Bayezid'in 1398'de Karaman ve 1399'da Dulkadirli topraklarına girmesinden sonra topraklarını kaybeden Anadolu beyleri bu sırada Hindistan seferinden dönen Timur'a sığınarak, onu Osmanlı sultanına karşı kışkırttılar. Bu arada Timur'dan kaçan Karakoyunlu ve Celayirli beyleri de I. Bayezid'i Timur'a karşı tahrik ediyorlardı. Bu kışkırtmalar bir yana, artık Osmanlı için büyük bir tehdit oluşturmaya başlayan yağmacı ve yıkımcı Timur ordusu Anadolu'da ilerlemeye başlamıştı. Timur'un Osmanlılara ait Sivas'ı alması, halkını öldürerek kenti yakıp yağmalatması,Osmanlı ve Moğol ordularının Ankara'da karşı karşıya gelmesi sonucunu doğurdu.

I. Beyazid, adına yaraşır süratiyle geldiği Çubuk Ovası'nda, Timur'un ordusunu, atları besiye bırakılmış, askerleri dinlenmeye çekilmiş, dağınık ve emniyetsiz bir şekilde karşısında bulur. Tüm Vezirleri, Paşaları ve Oğulları hemen saldırıp imha hareketine girişmeyi istemişse de tarihi hatasını yaptı. "Bırakın Tatar Ordusu toplansın,adet üzre savaşalım" dedi ve konakladı. Yapılan bu hatanın çok disiplinli ve zamanının en kuvvetli ordusu olan Timur Ordusuna savaşı kazandıracağını anlayan Osmanlı Ordusundaki, Menteşeoğulları, Germiyanoğulları, Saruhanoğulları Beyleri ve kuvvetleri, ihanet ederek karşı tarafa geçtiler. I. Beyazid'in vezirleri de büyük oğlu; Emir Süleyman'ı,Osmanlı Devleti'nin devamı için savaş alanından kaçırdılar. Bu olayı gören Mehmet Çelebi ve Mustafa Çelebi de savaş alanını taht mücadelesi için terk ettiler. Osmanlı ordusunda yeralan kara tatarlarda Timur saflarına geçti. Daha savaşmadan yaşanılan bu bozguna rağmen I. Beyazid elinde kalan en sadık 10.000 kişilik askeriyle kahramanca saldırdı. Timur-Tatar Ordusuna müthiş zararlar verdirdi. Ordusundan kaçanları savaş alanına geri getirebilmek için, merkezinde bulunduğu kuvvetinin, yanındaki Paşalarının "Çıkmayınız akşama kadar dayanırız, gece olunca da geri çekiliriz" uyarılarına rağmen çıktı ve Tatar askerine yakalandı, esir düştü.(28 Temmuz 1402).

Sonuçları:

* Anadolu`daki Türk siyasal birliği bozuldu.
* Beylikler Dönemi yeniden başladı.
* İstanbul'un Fethi gecikti.

Esaret ve ölüm
I. Bayezit, Timur'un elinde esir iken.

Oğlu Musa Çelebi ile beraber esir alınan I. Beyazid Orta Asya'ya doğru Hazar Denizi kıyılarından geçerek Timur'un beraberinde götürülürken en yakınlarından uğradığı ihanete dayanamayan I. Bayezid hastalandığı için bırakılarak tedavisi için geriye gönderildiyse de vefat etti.(1403). Ancak bu zafere rağmen Timur İmparatorluğu da 15 yıl geçmeden Timur'un ölümüyle dağılarak tarih sahnelerine veda etti.

Yıldırım Lakabı

I. Bayezid, yuvarlak yüzlü, beyaz tenli, koç burunlu, ela gözlü, kumral saçlı, sık sakallı ve geniş omuzluydu.

"Yıldırım" lakabını nasıl edindiği konusunda çeşitli rivayetler vardır:

* Bunlardan en yaygın olanı Niğbolu Savaşı nedeniyle savaş meydanına hiç beklenmeyecek bir süratle ulaştığı için aldığıdır. Haçlılarca kuşatılan kalenin komutanı Doğan Bey'e gecenin karanlığında,kale duvarlarına kadar gelerek gerekli talimatları verecek kadar gözüpek bir komutan olduğu, savaşlarda askerinin önünde savaştığı ve askerlerinin yetişmekte zorluk çektiği tarih kitaplarında sıkça yer verilmiştir.
* Bir başka rivayette de bu lakabı daha padişah olmadan babası I. Murat'ın yaptığı I. Kosova Savaşında, Türk ordusunun zor duruma düştüğü anda, düşman ordusunu bir kanattan diğer kanada kadar yararak geçmiş olmasına bağlamaktadır.
* Tarihçi Joseph von Hammer-Purgstall ise bu lakabın Bayezid'in kardeşi şehzade Yakup Beyi öldürtmesinden kaynaklandığını belirtmektedir.
* 17. yüzyıl Osmanlı tarihçilerinden Bostanzade Yahya Efendi, Tarih-i Saf (Tuhefetu'l-ahbâb) adlı eserinde ise öfkeli ve kibirli olduğu için yıldırıma benzettildiğini yazmaktadır.
* Osmanlı sultanları biyografilerini yazan N.Sakaoğlu'na göre Yıldırım olasılıkla öz Türkçe adıdır. [4]
* Münecimbaşı Ahmet Dede(?-1702)'nin yazdığı Müneccimbaşı Tarihi adlı kitabında ise bu lakabın yalnız kahramanlık ve şiddetinden dolayı verildiğini aktarır. [5]

İlk üç iddanin yanlış olması çok olasıdır çünkü Sultan Murat, 1386 (hicri 788) yılında Karamanoğlu Ali Bey'e karşı kazandığı başarı üzerine Ahmet Celayir'e gönderdiği mektupta oğlu için Yıldırım lakabını kullanmıştır. O tarihte ne Kosova savaşı ne de Niğbolu savaşı söz konusudur. [6]

Ailesi

Eşleri

1. Devlet Şah Hatun, Germiyanoğlu Süleyman Şah kızı, Musa Çelebi ve Mustafa Çelebi'nin annesi
2. Devlet Hatun, Germiyanoğlu Yakup Şah kızı, I.Mehmed'in annesi
3. Hafsa Hatun, Aydınoğlu İsa Bey kızı
4. Sultan Hatun, Dulkadiroğlu Süleyman Şah kızı
5. Olivera Despina, Sırp asıllı

Erkek Çocukları

1. Şehzade Ertuğrul Çelebi
2. Emir Süleyman (ö. 1411)
3. Mustafa Çelebi (ö. 1401 ?) - Devlet Şah Hatun'un oğlu
4. Musa Çelebi (ö. 1413) - Devlet Şah Hatun'un oğlu
5. İsa Çelebi (ö. 1406) - Devlet Hatun'un oğlu
6. Mehmet Çelebi (d. 1389–ö. 1421) - Devlet Hatun'un oğlu
7. Kasım Çelebi
8. Hasan
9. Yusuf

Kız Çocukları

1. Erhundu Hatun
2. Hundi Hatun
3. Uruz Hatun.
4. Fatma