Rauf Orbay

Hüseyin Rauf Orbay (1881, İstanbul - 1964, İstanbul), Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde, Kurtuluş Savaşı'nda ve Türkiye Cumhuriyeti döneminde önemli görevlerde bulunmuş olan asker kökenli siyaset adamıdır.

Mustafa Kemal Paşa'nın Meclis Başkanı olduğu Büyük Millet Meclisi'nde muhalif grubun lideridir. 1924-1925'te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nı kurmuştur. Mustafa Kemal'e suikast (İzmir suikastı) davasında idamla yargılanarak yurt dışına gitmiştir. 1935'te ******'ün izniyle yurda döndükten sonra tekrar milletvekilliği, bakanlık ve büyükelçilik görevlerinde bulunmuştur.

Hayatı

Abhazya kökenli Bahriye Birinci Feriki (Oramiral) ve Ayan Meclisi azası Mehmet Muzaffer Paşa'nın oğludur. Annesi Rüveyde Hanım Girit eşrafındandır. Deniz Harp Okulu'nu 1899'da bitirip deniz kuvvetlerine katıldı. Amerika, İngiltere, Almanya gibi dönemin önemli ülkelerinde çeşitli dış görevlerde bulundu.


Askeri kariyeri

Trablusgarp ve Balkan Savaşları'na katılmış, deniz savaşlarındaki başarısı nedeniyle "Hamidiye Kahramanı" unvanını kazanmıştır: Hüseyin Rauf Orbay Balkan Savaşı sırasında Hamidiye Kruvazörü ile Karadeniz ve Akdeniz’de düzenlediği ani baskınlarda gösterdiği başarılardan dolayı, "Hamidiye Kahramanı" olarak tanınmıştır. Kıdemli Yüzbaşı Hüseyin Rauf Orbay komutasındaki Hamidiye Kruvazörü’nün Ege ve Akdeniz’de olağanüstü güç koşullarda icra etmiş olduğu yaklaşık yedi buçuk ay süren Akın Harekatı, Türk Deniz Kuvvetlerinin altın sayfalarından birisini teşkil ettiği gibi, Genel Deniz Harp Tarihi açısından da bu tür harekatın emsalsiz örnekleri arasında gösterilmektedir.[1] I. Dünya Savaşı'nda İran ve Irak'ta Osmanlı Teşkilat-ı Mahsusası'nın bir görevlisi olarak bulunmuştur. Bunun üzerine yarbay rütbesine yükselerek Deniz Kuvvetleri Kurmay Başkanlığı'na atanmıştır. İzzet Paşa kabinesinde Bahriye nazırlığı yapıp, Osmanlı Devleti'nin çöküş belgesi olan Mondros Mütarekesi'ni imzalamıştır.

Siyasi kariyeri

Mustafa Kemal ****** ve Rauf Orbay Sivas KongresindeMalta'ya sürgüne gönderilmiş, 15 Kasım 1921'de sürgünden dönerek Ankara'ya gelmiştir. Nafia vekilliği (Bayındırlık Bakanlığı) görevine getirilmiştir. Bakanlıktan ayrıldığı yıl TBMM tarafından Meclis ikinci başkanlığına seçilmiştir. 30 Ağustos 1922 Başkomutanlık Meydan Muharebesi öncesinde Fevzi Paşa'nın yoğun çalışmaları sebebiyle Başbakanlık görevine gelmiş ve 12 Temmuz 1922-4 Ağustos 1923 arasında İcra Vekilleri Heyeti Reisi olarak Türkiye Başvekilliği yapmıştır.

1924'te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurulduğunda Rauf Orbay, daha önce İkinci Grupta başlattığı muhalefetini bu toplulukta sürdürmüştür. Parti, 3 Haziran 1925’de kapatılıp, yönetici kadro, 17 Haziran 1926’daki İzmir Suikasti olayıyla ilgili görülerek yargılandığında, Avrupa’da bulunan Orbay da 10 yıl hapse mahkum edilmiştir. 10. Yıl Affından sonra yurda dönmüştür. ******'ün ölümünün ardından politikaya dönmüş ve 1939 yılında TBMM'nin altıncı döneminde Kastamonu'dan milletvekili seçilmiştir.

Sonraki hayatı

II. Dünya Savaşı sırasında 1942'de Londra Büyükelçiliği'ne getirilmiştir. Bu görevden de 1944 yılında kendi isteğiyle ayrılmış ve bir daha devlet görevi kabul etmemiştir. 1964 yılında İstanbul'da vefat etmiştir. Mezarı Erenköy Sahra-yı Cedid Mezarlığı'ndadır.