İlk Çağ'da Anadolu Uygarlıkları

İLK ÇAĞ’DA ANADOLU UYGARLIKLARI

HİTİTLER:

· M.Ö 2000 yıllarında Anadolu’ya gelerek Kızılırmak çevresinde devlet kurmuşlardır.

· Başkentleri Hattuşaş ( Boğazköy) şehridir. Çorum yakınlarındadır.

· Hititliler Suriye’yi ele geçirmek için Mısırlılarla savaşmışlardır.Bu savaşın sonunda iki devlet

arasında Kadeş Antlaşması imzalandı.

· Kadeş Antlaşması (M.Ö 1280) Dünya tarihinde iki devlet arasında yapılan ilk antlaşmadır.

* Hitit Devleti M.Ö 1200 yılında Anadolu’ya gelen Frigyalılar tarafından yıkıldı.





FRİGYALILAR:

* M.Ö 1200 yıllarında Hititlerin yıkıldığı bölge üzerinde ve Ankara ,Eskişehir ,Afyon dolaylarında devlet kurdular.
* Devletin başkenti Ankara’nın Polatlı ilçesi yakınlarındaki Gordion şehridir.
* Frigyalılar krallarına Midas ünvanı verirlerdi.
* Tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlardır.Tarım ve hayvancılıkla ilgili sert kanunlar koymuşlar tarıma ve hayvancılığa zarar verenleri şiddetle cezalandırmışlardır.
* Frigyalılar M.Ö 7.yüzyılda Kafkaslardan Anadolu’ya gelen Lidyalılar tarafından yıkılmıştır.





LİDYALILAR:

· Gediz ve Büyük Menderes ırmakları arasında kurulmuştur.

· Kral Giges zamanında bağımsız bir devlet kurmuşlardır.

· Başkentleri Sard şehridir.( Bugünkü Manisa-Salihli yakınlarındadır.)

· Ticaretle uğraşmışlardır.Kral Giges Efes’ten başlayıp Mezopotamya’ya kadar uzanan Kral Yolu’nu yaptırmıştır.

· Ticaretteki bu gelişmeler nedeniyle Lidyalılar tarihte ilk kez parayı icad ettiler.

· Lidyalılar M.Ö 547 yılında Anadolu’yu işgal eden Persler tarafından yıkıldılar.



URARTULAR:

· M.Ö 900 yılında Doğu Anadolu’da kuruldu.

· Başkenti Tuşpa(Van) şehridir.

· Maden işlemeciliğinde ilerlemişlerdir.

· Tarımla ve hayvancılıklada uğraşmışlardır.Van ovasını sulamak için yaptıkları su kanalları günümüzde bile kullanılmaktadır.

· Urartu Devleti M.Ö 600 yılında Medler tarafından yıkılmıştır.



İYONYALILAR:

· M.Ö 1200 yıllarında Yunanistan’dan göç ederek Ege kıyılarına yerleşen Akalar tarafından kuruldu.

· Akalar Ege kıyılarında 12 ayrı şehir kurmuşlar ve şehir devletleri halinde yaşamışlardır.

· En önemli İyon şehirleri İzmir,Efes,Milet,Foça’dır.

· Her şehrin başında ayrı bir kral bulunuyordu.Bundan dolayı hiçbir zaman güçlü bir krallık kuramamışlar ve ayrı ayrı şehir devletleri halinde yaşamışlardır.Siyasi birlik yoktur.

· İyonyalılar denizcilikte ileri gitmişlerdir.Ancak zamanla Lidyalıların,Perslerin ve Romalıların egemenliğine girerek kaybolmuşlardır.

İLK ÇAĞ’DA ANADOLU’DA KURULAN DEVLETLERDE KÜLTÜR VE UYGARLIK

DEVLET YÖNETİMİ:

· İlk Çağ’da Anadolu’da kurulan bütün devletler krallıkla yönetiliyordu.

· Hititler’de kraliçelerde geniş yetkilere sahipti.

· Hititler’de Tavananna ünvanı verilen ana kraliçe, kral olmadığı zaman devleti kral adına yönetirdi.

· Hititler’de Pankuş adı verilen meclis vardı.Bu mecliste önemli devlet meseleleri görüşülürdü.Bu meclis gerektiğinde kral ve kraliçeyi yargılardı.Hatta mahkum bile edebilirdi.

· İyonlarda şehir devletleri yönetimi önce krallar sonra soylular, daha sonra demokratik hükümetler tarafından yönetilmiştir.



DİN VE İNANIŞ:

· İlk Çağ’da Anadolu’da kurulan devletlerin hepside çok tanrılı dine inanıyorlardı.(Politeizm)

· Hititler’de tanrı sayısı çok fazla olduğundan Hititlerin ülkesine “Bin Tanrı İli” denirdi.

· İnanışlarına göre tanrılar aynen insanlara benzer ve insanlar gibi yaşardı.

· Frigyalılar tarımla uğraştıklarından bu durum dinlerine de yansımıştır.Frigyalıların en büyük tanrısı toprak ve bereket tanrısı olan Kibela’dır.

· Lidyalılar İyonlardan etkilenerek onların tanrılarına tapmışlardır.

· Lidyalılar, Artemis,Zeus,Apollo gibi pek çok Yunan tanrısını İyonlardan alarak kendi tanrıları haline getirmişlerdir.

· İlk Çağ uygarlıklarından bazıları öldükten sonra dirilmeye inanırlardı.Bundan dolayı mezarlarını kayaları oyarak oda şeklinde yaparlar ve içlerine çeşitli eşyalar koyarlardı.

· Tanrılara kurban keserler ve tanrılarına yiyecek ve içecek sunarlardı.



SOSYAL VE EKONOMİK HAYAT:

· Anadolu’da kurulan İlk Çağ medeniyetlerinde insanlar eşit hak ve özgürlüklere sahip değillerdi.

· Ülke sosyal sınıflara ayrılmış durumdaydı.Hititler’de Kral ve ailesi,soylular,rahipler ,askerler ve köleler olmak üzere sınıflar vardı.Bu sınıfların ayrı ayrı hakları vardı.Kölelerin ise hemen hemen hiçbir hakkı yoktu.

· Hititler’de sınıflar arası ilişkiler kanunlarla belirlenmişti.Mal sahibi olma,miras,evlenme , boşanma kanunlarla belirtilmişti.

· Frigyalılar tarıma önem verdikleri için sert kanunlar koymuşlardır.Sabanını kıran öküzünü öldürene ölüm cezası vermişlerdir.

· Lidyalılar kara ticaretine önem vermişler ve Kral Giges Ege kıyılarından başlayan ve Mezopotamya’ya kadar uzanan “Kral Yolu’nu” yapmışlardır.Böylece ticaret canlanmıştır.

· Lidyalılar parayı tarihte ilk defa icat ettiler.

· İyonyalılar deniz ticaretinde ileri gittiler ve Akdeniz ve Karadeniz’de koloniler kurdular.



YAZI ,DİL, EDEBİYAT BİLİM VE SANAT:

· Hititler ve Urartular çivi yazısı ve resim yazısı(hiyeroglif) kullanmışlardır.

· Lidyalılar,İyonyalılar ve Frigyalılar ise Fenikeliler’den aldıkları alfabeyi kullandılar.

· Hititler Mezopotamya medeniyetlerinin destanlarını tercüme edip kullanmışlardır.

· Hititler tarih yazıcılığına önem vermişler ve Anal adı verilen yıllıklar yazmışlar ve bir yıl içinde meydana gelen olaylar tarafsız olarak yazılıp tanrılara sunulmuştur.

· Anadolu’da bilim ve sanatın gelişmesinde Mezopotamya ve Mısır uygarlıklarının etkisi görülür.

· İyonya’da bilim ve sanat çok gelişmiştir.Bunun sebebi deniz ticaretiyle uğraşmaları uygarlıkların kesiştiği yerde olması bilimin zengin kişilerce desteklenmesi Ön Asya’dan gelen yolların bitiş yerinde olması bilimin gelişmesini sağlamıştır.

· Tales,Diyojen, Pisagor,Heredot,Homeros gibi bilim adamları İyonya’da yaşamışlardır.